Σπύρος Μουστακλής: Το vivere pericolosamente του ηρωικού ταγματάρχη που όρθωσε ανάστημα στη χούντα και το πλήρωσε με τη ζωή του

Ήταν Μεγάλη Δευτέρα, 28 Απριλίου του 1986, όταν ο ηρωικός Σπύρος Μουστακλής αποφάσισε να κάνει τη δική του έξοδο - ακολουθώντας τα βήματα των προγόνων του από το Μεσολόγγι - παίρνοντας θέση στο πάνθεον της ελληνικής ιστορίας. Ο Σπύρος Μουστακλής, όπως και ο Αλέκος Παναγούλης είναι μόνο δύο από τα σύμβολα του αγώνα ενάντια στην χούντα και την τυραννία.

Σε όλη του τη ζωή έζησε ως «ελεύθερος πολιορκημένος» όπως και οι πρόγονοί του στο ηρωικό Μεσολόγγι. Βαθιά δημοκράτης και υπέρμαχος της ελευθερίας. Αποφοίτησε από τη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων το 1948. Κατετάγη εθελοντής στην Εθνική Αντίσταση στην οργάνωση Ε.Ο.Ε.Α.- Ε.Δ.Ε.Σ. με στρατηγό τον Ναπολέοντα Ζέρβα στις 2/4/1943 μέχρι την 12/2/1945.

Ως μέλος της οργάνωσης έλαβε μέρος στις παρακάτω μάχες: α) 4/7/1943 στη Γέφυρα Αχελώου κατά των Ιταλών, β) 16-17/7/1943 στη Μακρυνόρο, Σαραντίνα Κρίκελο κατά των Ιταλών, γ) 2-3/10/1943 στον Άγιο Γεώργιο Καστανοχωρίου (Τσακνοχώρι) κατά των Γερμανών, δ) 16-17/10/1943 στους Χαλκιοπούλους Βάλτου κατά των ΕΛΑΣιτών, ε) 21/10/1943 στη μάχη Τετρακώμου κατά των Γερμανών, στ) 3-7/9/1944 στο Κορφοβούνι και Φιλιππιάδα κατά των Γερμανών, ζ) 21/12/1944 στον Προφήτη Ηλία Άρτας κατά ΕΛΑΣιτών. Στη μάχη Προφήτη Ηλία τραυματίσθηκε (συντριπτικό κάταγμα περόνης) και διακομίσθηκε για νοσηλεία στο Συμμαχικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο (Polish General Hospital-No 14750) στο Μπάρι Ιταλίας.


Ακόμη πήρε μέρος στον εμφύλιο πόλεμο (1948-1949) ως ανθυπολοχαγός (Μάχες Βελούτας, Τούρκα Βάλτου, Γέφυρα Κόρακα Τριχωνίδος, Τρίκορφο κ.λπ.) και στη συνέχεια συμμετείχε στον πόλεμο της Κορέας ως υπολοχαγός.

Στις 21 Απριλίου του 1967 η Δημοκρατία κατελήφθη και επιβλήθηκε δικτατορία. Ο Μουστακλής βρέθηκε όπως ήταν φυσικό απέναντι στους πραξικοπηματίες. Και το πλήρωσε με τη ζωή του. Η πρώτη του σύλληψη έγινε στις 7 Ιουνίου 1969 κατηγορούμενος χωρίς στοιχεία για εμπλοκή στο αντιστασιακό κίνημα εντός του στρατεύματος και στη συνέχεια εξορίστηκε στη Σαμοθράκη και το Καστρί Κυνουρίας. Λίγο πριν τα Χριστούγεννα του 1971 αποφυλακίστηκε χάρη σε ένα μέτρο αμνήστευσης της χούντας. Παρόλα αυτά δεν έμεινε για πολύ ελεύθερος. Και αυτό διότι συνέχιζε να συμμετέχει σε αντιστασιακές ομάδες που δρούσαν εκείνη την εποχή με σκοπό την ανατροπή της χούντας. Ενάμιση χρόνο αργότερα συνελήφθη και πάλι. Αυτή τη φορά για συμμετοχή στο αποτυχημένο Κίνημα του Ναυτικού. Από όσα έχουν γίνει γνωστά αμέσως μετά την εκδήλωση του Κινήματος ο Σπύρος Μουστακλής θα πήγαινε στη Σύρο προκειμένου να καταλάβει το στρατόπεδο του νησιού.

Όμως αυτή η σύλληψή του αποδείχθηκε μοιραία καθώς από τα φρικτά βασανιστήρια που υπέστη στα κρατητήρια του ΕΑΤ - ΕΣΑ έμεινε παράλυτος για την υπόλοιπη ζωή του. Όπως έχει δηλώσει η σύζυγος του Χριστίνα Δημητρακάκη - Μουστακλή συνελήφθη στις 22 Μαΐου έξω από το σπίτι του. Στο κολαστήριο της ΕΣΑ γίνονταν υπό την εποπτεία του ταγματάρχη Αναστασίου Σπανού μερικά από τα πιο φρικιαστικά βασανιστήρια κατά τη διάρκεια της επταετίας. Μάλιστα ο Σπανός φέρεται να του είχε πει πως «θα ακούς ΕΣΑ και θα τρέμεις».

Μόλις το τζιπ της ΕΣΑ έφτασε στο σημερινό «Πάρκο Ελευθερίας» άρχισαν να τον δέρνουν 24 ώρες το 24ωρο, χωρίς σταματημό. Βλέπετε οι πρωταίτιοι θεωρούσαν προδοσία το γεγονός ότι ένας στρατιωτικός βρέθηκε απέναντί τους. Κάποια στιγμή ένας από τους βασανιστές του με χτύπημα καράτε τον χτύπησε στη δεξιά καρωτίδα. Εκείνη την ώρα ο ηρωϊκός ταγματάρχης ένιωσε σαν κάτι να σπάει μέσα του.

Σε δευτερόλεπτα είχε παραλύσει όλη δεξιά του πλευρά. Από τα χτυπήματα της φρίκης υπέστη αιμάτωμα στην αριστερή πλευρά του λαιμού. Εάν οι βασανιστές του τον είχαν μεταφέρει αμέσως στο νοσοκομείο ίσως να είχε γλυτώσει. Όμως τον άφησαν αβοήθητο. Επί σχεδόν 50 μέρες η Χριστίνα Μουστακλή έκανε τα πάντα προκειμένου να μάθει που τον είχαν πάει. Ένα πρωί ενημερώθηκε ότι ο άντρας της βρισκόταν νοσηλευόμενος στο 401 Στρατιωτικό Νοσοκομείο. Είχαν αποκρύψει τα πραγματικά του στοιχεία γράφοντας ότι ονομαζόταν Μιχαϊλίδης και είχε τραυματιστεί σε τροχαίο στον Ιππόδρομο. Όπως ανέφερε σε πρόσφατη συνέντευξη της στη «Μηχανή του Χρόνου»συνοδευόμενη από δύο Εσατζήδες και τον γιατρό του ΕΑΤ Κόφα γνωστό και ως «γιατρό της πορτοκαλάδας και της ασπιρίνης» πήγε στο γραφείο ενός νευροχειρουργού του Δαβαρούκα. Εκεί ο γιατρός της έδειξε τον ιατρικό φάκελο του συζύγου της και εκείνη κοίταζε πότε έγινε η εισαγωγή του και είδε ότι η ημερομηνία ήταν 27 Μαΐου.

Αμέσως μετά την πήγαν στο δωμάτιο όπου βρισκόταν ο Μουστακλής. Είδε το πρόσωπο του το οποίο ήταν ημιπληγικό και εκείνος με όσες δυνάμεις είχε της έβγαλε από το χέρι το δαχτυλίδι που φορούσε για να της το δώσει. Με αυτή του την κίνηση ήθελε να της δείξει ότι μπορούσε να φτιάξει τη ζωή της από τη στιγμή που εκείνος ήταν καθηλωμένος σε ένα κρεβάτι.



Ακολουθούν πληροφορίες από την εφημερίδα «το Βήμα» της 3ης Σεπτεμβρίου 1975 όπου υπάρχουν περιγραφές για όσα βίωσε ο Μουστακλής:

[…]

Ύστερα εκλήθη να απολογηθή ο κατηγορούμενος Σταράκης, ο οποίος είπε ότι ασκούσε στο ΕΑΤ/ΕΣΑ καθήκοντα τα οποία συνίσταντο σε παρακολουθήσεις και συλλήψεις. […] Σχετικά με τον βασανισμό του Μουστακλή, για τον οποίο και κατηγορείται, είπε τα εξής:

Τον Μάιο του 1973 είχα ένα οικογενειακό θέμα και ήθελα να ζητήσω έξοδο από τον Διοικητή. Πηγαίνοντας προς το διοικητήριο πέρασα από το ιατρείο, που το είχαν μετατρέψει σε κελλί. Άκουσα φωνές και συζητήσεις. Το μάτι μου έπεσε στη μισάνοιχτη πόρτα. Είδα τον Χατζηζήση ή τον Νικολόπουλο, δεν θυμάμαι ποιον από τους δύο ακριβώς, που μου έκανε νόημα να πάω εκεί. Μάλλον ήταν ο Χατζηζήσης. Μπήκα και είδα κάτι που το έβλεπα για πρώτη φορά στη ζωή μου. Είδα έναν άνθρωπο καθισμένο σε μια καρέκλα και τον Γκουντέβα να τον χτυπάη από τη μέση και κάτω. Κοντά του ήταν ο Σπανός, που μου είπε: «Σταράκη, κάτσε εδώ και πιάσε το στόμα του Μουστακλή, γιατί φωνάζει». Αναγκάστηκα να κλείσω το στόμα του. Ήταν και άλλος ένας στρατονόμος μέσα, ο Κεχαγιάς. Οι αντιδράσεις του Μουστακλή δεν ήταν πολύ έντονες, ο ξυλοδαρμός διακόπτονταν κάθε τόσο και ο Σπανός ρωτούσε διάφορα πράγματα τον Μουστακλή, πληροφορίες, δεν θυμάμαι τι. Κάθε τόσο του έλεγε: «Μουστακλή, ξαναπέρασες από δω και μυαλό δεν έβαλες. Δεν θέλω να μου πης τίποτα τώρα, αλλά θέλω να σου δώσω ένα μάθημα, για να ακούς ΕΣΑ και να τρέμης».

Μετά από ένα διάστημα ο Σπανός μάς διέταξε να βγούμε έξω και έμεινε μόνος με τον Μουστακλή. Ύστερα από μέρες έμαθα ότι το άτομο αυτό είχε μεταφερθή στο 401 Στρατιωτικό Νοσοκομείο σε αφασία.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Χτυπούσε ο Γκουντέβας εκεί που του έλεγε ο Σπανός;

ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟΣ: Ναι, του έλεγε να κτυπά από τη μέση και κάτω και ιδίως στα πόδια.

ΠΡ.: Τον χτύπησε ψηλά;

ΚΑΤ.: Όσο είδα εγώ, όχι.

ΠΡ.: Τον χτύπησε και κοντά στους όρχεις;

ΚΑΤ.: Τέτοιο χτύπημα δεν αντελήφθην. Τον χτυπούσε μάλλον στην εξωτερική πλευρά του σώματος και προς τα πλάγια.

ΠΡ.: Τι ακριβώς έλεγε ο Σπανός στον Γκουντέβα;

ΚΑΤ.: Του έλεγε «χτύπα τον προς τα κάτω και εκεί που σου είπα».

ΠΡ.: Τι έκανε ο Μουστακλής;

ΚΑΤ.: Έβγαζε κραυγές.

ΠΡ.: Τι ώρα ήταν;

ΚΑΤ.: Μεσημέρι.

ΠΡ.: Είσαι βέβαιος για τον Γκουντέβα;

ΚΑΤ.: Ναι, και για τον Γκουντέβα και για τον Σπανό. Αμφιβάλλω αν ήταν ο Χατζηζήσης ή ο Νικολόπουλος.

ΠΡ.: Την ώρα που του κρατούσες κλειστό το στόμα, ο Μουστακλής έκανε κινήσεις ν’ αντιδράση;

ΚΑΤ.: Όχι, γιατί ο Κεχαγιάς τού κρατούσε τα χέρια πίσω απ’ την καρέκλα.

ΠΡ.: Τα χτυπήματα του Γκουντέβα ήταν δυνατά;

ΚΑΤ.: Τα συνηθισμένα.

ΠΡ.: Συνηθισμένα από συνηθισμένα, έχει διαφορά εκεί πέρα. Όταν γύρισες την άλλη μέρα, πέρασες από το κελλί ξανά;

ΚΑΤ.: Όχι.

ΠΡ.: Δεν είχες την περιέργεια να μάθης τι απέγινε αυτός ο άνθρωπος;

ΚΑΤ.: Όχι.

[…]

ΕΠΙΤΡΟΠΟΣ: Όταν φύγατε από το κελλί, ο Μουστακλής είχε ακόμη τις αισθήσεις του;

ΚΑΤ.: Ναι, τις είχε.

ΕΠ.: Για να κρατάτε το στόμα του, θα πη ότι δεν φώναζε απλώς, αλλά κάτι περισσότερο, ούρλιαζε δηλαδή.

ΚΑΤ.: Μάλιστα.

ΕΠ.: Με ποιο χέρι του κρατούσατε το στόμα;

ΚΑΤ.: Με το δεξί.

ΕΠ.: Το αριστερό πού ήταν;

ΚΑΤ.: Πουθενά.

ΕΠ.: Ο Μουστακλής δεν μπορεί να μην είχε αντίδραση.

ΚΑΤ.: Δεν ήταν έντονη.

ΕΠ.: Το κεφάλι του, πάντως, το είχατε ακινητοποιήσει.

ΚΑΤ.: Ναι.

ΕΠ.: Μετά δεν ρωτήσατε για την τύχη του;

ΚΑΤ.: Δεν ήθελα να ρωτήσω, μήπως το πη κάποιος στον Διοικητή και βρω τον μπελά μου.

ΕΠ.: Μου λέτε ότι ο Σπανός τον ρωτούσε για διάφορες πληροφορίες. Πώς θ’ απαντούσε, αφού του κρατούσατε το στόμα;

ΚΑΤ.: Σταματούσαμε πότε-πότε.

Λίγες μέρες νωρίτερα πάλι η ίδια εφημερίδα είχε δημοσιεύσει τα πρακτικά της συνεδρίασης του Διαρκούς Στρατοδικείου που είχε πραγματοποιηθεί στις 18 Αυγούστου. Εκεί είχε καταθέσει, με φωνή που έτρεμε από τη συγκίνηση, η ιατρός Χριστίνα Μουστακλή, η σύζυγος του βασανισθέντος ταγματάρχη:

[…]

Πήγαμε στο 401 Στρατιωτικό Νοσοκομείο. Για μένα οι διάδρομοι ήταν πελώριοι και ατέλειωτοι. […] Μπήκα στο δωμάτιο του συζύγου μου, το οποίο ήταν στο Ψυχιατρικό Τμήμα, με τον αριθμό «23». Βεβαίως, όταν έκλεισε η πόρτα, το θέαμα ήταν κάτι φρικτό. Δεν έβλεπα τον άνδρα μου, αλλά ένα φάντασμα. Έναν άνθρωπο-φυτό. Έναν άνθρωπο σε φρικτή κατάσταση, με ημιπληγικό προσωπείο. Προσπάθησα να συγκρατηθώ. Ο ίδιος με αναγνώρισε, αν και μου είχαν πη στον διάδρομο ότι μπορούσε να μη με αναγνωρίση και όλα αυτά τα σχετικά με την αναπηρία του, που θα τον ακολουθούσε σ’ όλη του τη ζωή.

Τότε δεν άντεξα και ξέσπασα όλη την οργή μου στον γιατρό Δαβαρούκα. Διότι πια μπαίνοντας σε νοσοκομείο αισθανόμουν ότι βρίσκομαι κάπου αλλού και όχι στην ΕΣΑ. Περίμενα από γιατρούς και συναδέλφους να δω κάτι διαφορετικό. Δεν περίμενα ότι μετά από 48 μέρες θα με καλούσαν για να συναντήσω ένα σωστό πτώμα.

[…]

Ο γιατρός Δαβαρούκας μού είπε ότι δεν πρέπει να απευθύνομαι σ’ αυτόν, γιατί δεν ήταν αρμόδιος, και μου έδειξε τον γιατρό Κόφα. Κι αν ήθελα να ξεσπάσω τα νεύρα μου και τον πόνο μου, θα έπρεπε να απευθύνομαι στην ΕΣΑ.

Μου άνοιξε και μου έδειξε τις πληγές που έκαναν στον άντρα μου. Δύο πελώρια τραύματα, ένα στη δεξιά πτέρνα και ένα στον δεξιό ώμο. Μου εξήγησε ότι είναι από την κατάκλιση. Δεν μπορούσα να το πιστέψω αυτό. Ο γιατρός Δαβαρούκας μού συνέστησε να κάνω κουράγιο.

[…]

Όταν για λίγη ώρα μείναμε μόνοι με τον άντρα μου, από όσο μπορούσε να κινηθή και να καταλάβη, μου έκανε νόημα να τον ξεσκεπάσω και να τον δω. Εκτός από τα δύο τραύματα που είδα στην πτέρνα και το δεξιό ώμο, είδα τους μηρούς, τα ισχία, τους γλουτούς και τα γεννητικά του όργανα, τα οποία ήταν κατάμαυρα, παρ’ όλο που είχαν περάσει 48 ολόκληρες ημέρες. Προσπάθησε με νεύματα να μου δώσει να καταλάβω ότι όλα αυτά συνέβησαν γιατί δεν μίλησε.

Στη συνεδρίαση της ίδιας ημέρας είχε κληθεί να καταθέσει και ο ίδιος ο Μουστακλής, ο οποίος το έπραξε ως ακολούθως:

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Κυρία μάρτυς, φέρνετε τον σύζυγό σας να καταθέση; Να ησυχάση και εκείνος;

Η κ. Μουστακλή πλησιάζει τον σύζυγό της, αλλά ο τελευταίος την προλαβαίνει, προχωρεί μόνος του, κλονιζόμενος, προς το βήμα. Ο Μουστακλής κάθισε μετά σε μια καρέκλα και, σηκώνοντας το αριστερό του χέρι σφιγμένο σε γροθιά, άρχισε με χειρονομίες να περιγράφη πώς τον χτυπούσαν. Λίγο πιο κάτω, στο ακροατήριο, ο βουλευτής κ. Μήνης ξεσπά σε κλάματα, ενώ ταυτόχρονα κρύβει το πρόσωπο στα χέρια του για να μη βλέπη. Ο Μουστακλής συνεχίζει τις χειρονομίες και αρχίζει να βγάζη τη γραβάτα και το πουκάμισό του. Δείχνει τον δεξιό ώμο του στο δικαστήριο.

ΕΠΙΤΡΟΠΟΣ: Σας χτυπούσαν;

Ο μάρτυς απαντά κάνοντας σπασμωδικές κινήσεις και λέγοντας «Πατ-πατ», «μπαμ-μπουμ».

ΕΠΙΤΡ.: Στον λαιμό;

ΜΟΥΣΤΑΚΛΗΣ (με πνιγμένη φωνή): Ναι… ναι…

ΕΠΙΤΡ.: Να σταματήσουμε την εξέταση. Νομίζω ότι είναι αρκετά.

ΜΟΥΣΤΑΚΛΗΣ (θέλοντας να συνεχίση): Ναι… ναι…

ΠΡ.: Με τι σας χτυπούσαν; Με τα χέρια; Με ξύλα;

Ο Μουστακλής προσπαθεί να απαντήση, αλλά αντί να αρθρώση λέξη βγάζει πνιχτές κραυγές.

ΕΠΙΤΡ.: Από δω και ύστερα υπάρχει κίνδυνος λάθους. Δεν μπορεί να κάνη αναγνώριση. Οι αντιλήψεις του έχουν σταματήσει στο ξύλο. Παρακαλώ, κυρία Μουστακλή, αν θέλετε να τον απομακρύνετε, για να μην ταραχθή. Κάθε φορά που θα ακούη να καταθέτουν, θα διεγείρεται.

Τον Αύγουστο του 1973 ο Παπαδόπουλος έδωσε αμνηστία στους πολιτικούς κρατουμένους και ο Μουστακλής μεταφέρθηκε στην Πολυκνική Αθηνών. Εκεί ξεκίνησε ένας νέος Γολγοθάς για τον ηρωικό ταγματάρχη. Κατά τη διάρκεια των γεγονότων του Πολυτεχνείου ο Σπύρος Μουστακλής πήρε δύναμη από το αγώνα των εξεγερμένων φοιτητών. Εκείνες τις μέρες του Νοέμβρη ήταν η πρώτη φορά που κατάφερε να μιλήσει αρθρώνοντας δύο λέξεις. «Vivere pericolosamente» δηλαδή «Ζην επικινδύνως». Όπως περιγράφει η κυρία Δημητρακάκη - Μουστακλή όταν τον άκουσε δεν του απάντησε αλλά στη συνέχεια κατάλαβε ότι ήθελε να της πει πως έζησε επικίνδυνα με σκοπό την ελευθερία.

Η χούντα κατέρρευσε το 1974 και ο Σπύρος Μουστακλής μεταφέρθηκε στο ΚΑΤ προκειμένου να ακολουθήσει ειδικό πρόγραμμα φυσιοθεραπειών. Στο ενδιάμεσο είχε μεταβεί στις ΗΠΑ με μέριμνα του τότε γερουσιαστή των Δημοκρατικών Έντουαρντ Κένεντι ενώ αργότερα μετέβη για δύο μήνες στη Μόσχα.

Ο Σπύρος Μουστακλής έζησε για 13 χρόνια. Έφυγε ήσυχα για το πέρασμα στην αιωνιότητα το μεσημέρι της Μεγάλης Δευτέρας 28 Απριλίου 1986. Η Χριστίνα Δημητρακάκη - Μουστακλή περιέγραψε τις τελευταίες του ώρες μιλώντας στη «Μηχανή του Χρόνου». «Μία μέρα προτού φύγει από τη ζωή ακούσαμε από το ραδιόφωνο όλη την τελετή της εξόδου και την επόμενη μέρα έφυγε από τη ζωή. Το μεσημέρι φάγαμε και στη συνέχεια κάθισε στην πολυθρόνα του. Εκεί υπέστη ανακοπή καρδιάς. Είχε συγκινηθεί ακούγοντας τις παρελάσεις και τους εορτασμούς. Έκανε και εκείνος τη δική του έξοδο σαν να το είχε προγραμματίσει».

Η κηδεία του τελέστηκε στη Μητρόπολη Αθηνών ενώ το φέρετρο του έφτασε στην εκκλησία τυλιγμένο με την ελληνική σημαία έχοντας επάνω τα παράσημά του. Αμέσως μετά με ελικόπτερο της Πολεμικής Αεροπορίας μεταφέρθηκε στο Μεσολόγγι όπου και έγινε ο ενταφιασμός του. Μετά θάνατον του απονεμήθηκε τιμητικά ο βαθμός του αντιστράτηγου ενώ το όνομά του δόθηκε στο κέντρο νεοσυλλέκτων του Μεσολογγίου (2/39 Σύνταγμα Ευζώνων) όπου υπάρχει και η προτομή του. Προτομή επίσης έχει αναγερθεί στα πρώην κρατητήρια του ΕΑΤ-ΕΣΑ (σήμερα πάρκο Ελευθερίας) στην Αθήνα.

Ο ήρωας Σπύρος Μουστακλής στην πρώτη επέτειο για την εξέγερση του Πολυτεχνείου

Αξίζει να σημειωθεί ότι τον Νοέμβριο του 2023 έκανε την εμφάνισή του στα social media ένα έγχωρωμο βίντεο, τραβηγμένο στους εορτασμούς για την πρώτη επέτειο της αιματοβαμμένης εξέγερσης του Πολυτεχνείου, μέσα στους χώρους του ΕΜΠ.

Στο βίντεο διάρκειας 3:15 λεπτών φαίνεται ο Σπύρος Μουστακλής και η σύζυγός του τη στιγμή που βρίσκονται στο εσωτερικό του ΕΜΠ και με νοήματα δείχνει στους δημοσιογράφους ότι δεν μπορεί να μιλήσει και το μόνο που καταφέρνει να κάνει είναι το σήμα της νίκης. Με αυτόν τον τρόπο ήθελε να αποτίσει τον δικό του φόρο τιμής στους φοιτητές που όρθωσαν το ανάστημά τους στα τανκς το ξημέρωμα της 17ης Νοέμβρη του 73. Στο ίδιο βίντεο ακούγεται και η σύζυγός του να λέει σε έναν δημοσιογράφο: «Κύριε δεν μπορεί να μιλήσει». Ακόμη καταγράφεται η έξοδός του από το ΕΜΠ εν μέσω χειροκροτημάτων από τους παριστάμενους.

Ο αμετανόητος Παττακός

Είναι ενδεικτικό ότι Μουστακλής ενοχλούσε ακόμα και μετά τον θάνατό του. Κατά τη διάρκεια συνέντευξης που είχε παραχωρήσει ο αρχιπραξικοπηματίας Παττακός, στον Χρήστο Βασιλόπουλο, στο πλαίσιο της «Μηχανής του Χρόνου» όχι μόνο δεν είχε μετανιώσει για όσα βίωσε ο Μουστακλής αλλά είχε δηλώσει κυνικά πως «καλά του κάναμε… Να ησυχάσουμε… Η δύναμις επιβάλλεται διά παντός τρόπου. Ό,τι δεν λύνεται, κόβεται».